HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI (HAGB)
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB), bir davada “sanık” sıfatı taşıyan kişi hakkındaki hükmün ya da ceza kararının belli bir süre boyunca uygulanmamasıdır. Başka bir ifadeyle; HAGB, bir nevi sanığa ikinci bir şans tanıyan bir kurumdur.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması ile ilgili esaslar, Ceza Muhakemeleri Kanunu’nun (CMK) 231. maddesinde düzenlenmiştir.
HAGB, “hükmün açıklanmasının geri bırakılması” ifadesinin kısaltmasıdır. HAGB kararı verilen sanığa ilişkin ceza, belli bir denetim süresi içerisinde sonuç doğurmaz. Bu süre içinde kasıtlı olarak bir suç işlenmezse ya da HAGB şartlarına uyulursa, ceza kararı ortadan kaldırılır. Bu durumda, dava düşer ve ceza bireyselleştirilmiş olur. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı ile herhangi bir sonuç doğuran mahkeme hükmü söz konusu değildir. Mahkeme, hukuki bir sonuç doğuracak şekilde kararı açıklamayı geri bırakır. Sanık, özel yaşamında herhangi bir kısıtlamaya tabi tutulmaz. Başka bir ifadeyle; HAGB, sanığın yaşamına hukuki müdahaleyi askıya alır. Bununla birlikte, ceza erteleme ve takdiri indirim gibi bireyselleştirme kurumları, mahkeme kararı ile bazı hukuki sonuçlar doğurmaktadır.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Şartları Nelerdir?
Birazdan sayacağımız şartlar gerçekleşirse HAGB kararı verilmesi mahkemenin takdirindedir. Yani HAGB kararı resen verilmesi zorunlu bir karar değildir. Farklı mahkemelerdeki aynı olayda şartlar da aynı olmasına rağmen hakimlerden birisi HAGB kararı verilmesini takdir edebilirken diğeri HAGB kararı vermeyebilir. Bahsi geçen şartlar;
1) Sanığa işlediği suç neticesinde kesin bir mahkumiyet hükmü verilmesi
2) Sanık ve mağdur arasında bir uzlaşmanın sağlanamamış olması
3) Sanığa hükmolunan cezanın iki yıl veya daha az süreli hapis veya adli para cezası olması
4) Sanığın işlediği suçun özel kanunlarda düzenlenen istisna suçlardan olmaması
5) Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum olmamış bulunması
6) Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması
7) Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi
8) Sanığın kendisi hakkında verilecek HAGB kararına rıza göstermesi
şeklindedir.
Kural olarak bütün suçlara karşı HAGB kararı verilebilir. Ancak bazı kanunlarda belli istisnalar vardır. Yine sanığın işlediği suçun cezası hapis cezası veya adli para cezası olmalıdır ve bu ceza iki yıl veya daha az süreli bir ceza olmalıdır.
Sanığa ilişkin en önemli şart ise sanığın da HAGB kararını kabul etmiş olmasıdır. Eğer sanık bu kararı kabul etmezse mahkeme kendiliğinden sanığa HAGB kararı veremez.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı Verilemeyecek Suçlar
u İki yıl üstü süreli hapis veya adli para cezası gerektiren suçlar.
u Anayasanın 174. maddesinde koruma altına alınan inkılap kanunlarında yer alan suçlar.
u 6222 sayılı Sporda Şiddet Ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun kapsamındaki suçlar.
u Şike ve teşvik suçları.
u 477 sayılı Disiplin Mahkemeleri Kuruluşu, Yargılama Usulü ve Disiplin Suç ve Cezaları Hakkında Kanun kapsamında disiplin suç ve cezaları.
u Kullanmak için Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Satın Almak, Kabul Etmek veya Bulundurmak ya da Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Kullanmak Suçu.
u İmar Kirliliğine Neden Olma Suçu.
u İcra İflas Kanunu’nda Yer Alan Suçlar
u Disiplin Hapsi ve Tazyik Hapsi Gerektiren Fiiller.
Hakkında HAGB kararı verilemez. Cezanın miktarı veya sanığın kabul etmesinin önemi yoktur.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) denetim süresi;
Yetişkinler için 5 yıl
Çocuklar için ise 3 yıldır.
Hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilen sanık, denetim süresi içinde gözetim ve denetim altında tutulur. Bu süreçte sanığın toplumdaki suçla bağlantılı iyileşme süreci takibe alınır. Bu süre içinde HAGB kapsamında verilen ceza herhangi bir sonuç doğurmaz. Denetim süresinde kasıtlı olarak bir suç işlenmezse ve mahkemenin belirlediği yükümlülüklere uyulursa, ceza kararı ortadan kalkar.
Denetim süresi tamamlandığında dava düşer ve mezkûr cezanın bireyselleştirilmesi sağlanmış olur. Denerim süresi içinde kasıtlı olarak suç işlenirse, mahkeme, yeni bir duruşma açar ve açıklanması geri bırakılan hükmü açıklar ve ceza infaz edilir.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı Verilen Kişiye Yeniden Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı Verilebilir mi?
Hükmün açıklanmasının geriye bırakılması kararı, bir defaya mahsus bir karardır. Bu konu, CMK’nın 231 maddesinin 8. fıkrasına eklenen cümle ile açıklanmıştır. Bu madde, 28 Haziran 2014 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
İlgili fıkraya eklenen cümleye göre, HAGB kararı sonrası denetim süresi içinde kasıtlı bir suç işlenirse, ikinci kez hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilemez. İlgili cümlede kastedilen kasıtlı suçun 28 Haziran 2014 tarihinden önce ya da sonra işlenmiş olması fark etmez.
Özetlersek; bir suçtan dolayı HAGB kararı verilen kişi hakkında, suç tarihi dikkate alınmaksızın, bir başka suç sebebiyle ikinci HAGB kararı verilemez.
HAGB Kararına İtiraz Edilebilir Mi?
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu 231/12. maddesi uyarınca itirazı kabil kararlardandır. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararına itiraz edilmesi mümkündür.
Zaten hükmün açıklanmasının geri bırakılması halinde hangi süre içerisinde hangi mahkemeye itiraz edilebileceği hususu kararda belirtilmek zorundadır.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararına Karşı Ne Kadar Sürede İtiraz Edilir?
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararına karşı kararın tefhim ya da tebliğinden itibaren 7 (yedi) gün içerisinde itiraz edilmelidir.
HAGB Kararına İtiraz Süresi Ne Zaman Başlar?
Eğer kararın verildiği duruşmada sanık hazır bulunuyor ise, kararın verildiği duruşmadan itibaren 7 gün içinde itiraz edebilir. Kararın duruşmada hazır bulunanlara bildirilmesi işlemine tefhim denilir.
Eğer kararın verildiği duruşmada sanık hazır değil ise, yani sanığın yokluğunda karar verilmiş ise; gerekçeli kararın sanığa tebliğ edildiği tarihten itibaren 7 gün içerisinde karara itiraz edebilir.
Aynı durum katılan için de geçerlidir.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) Kararına Karşı Nasıl İtiraz Edilir?
Sanık hakkında verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına karşı, taraflar; kararın duruşmada öğrenilmesi halinde öğrenme tarihinden itibaren, kararın verildiği duruşmada hazır bulunmayanlar ise gerekçeli kararın kendilerine tebliğinden itibaren 7 (yedi) gün içinde itiraz dilekçesi ile itiraz edebilirler.
İtiraz dilekçesi kararı veren mahkemeye verilecektir.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) Kararı İtirazı Hangi Mahkemeye Yapılır?
Sanık hakkında verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı;
- Asliye Ceza Mahkemesi tarafından verilmişse itiraz mercii; Ağır Ceza Mahkemeleridir.
- Ağır Ceza Mahkemesi tarafından verilmişse itiraz mercii; kararı veren Ağır Ceza Mahkemesi’nin numarasını takip eden bir üst numaralı mahkemedir. Örneğin kararı 1. Ağır Ceza Mahkemesi vermişse itiraz mercii 2. Ağır Ceza mahkemesi olacaktır. Kararı veren mahkeme o adliyedeki son Ağır Ceza Mahkemesiyse itiraz merci 1. Ağır Ceza Mahkemesi olacaktır. Kararı veren mahkeme ilgili yerdeki tek Ağır Ceza Mahkemesi olması durumunda ise itiraz mercii en yakın yerdeki Ağır Ceza Mahkemesi olacaktır.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) Kararından Sonra Denetim Süresi İçerisinde Suç İşlenirse Ne olur?
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararından sonra 5 yıllık denetim süresi içinde tekrar suç işlendiği takdirde mahkeme geri bırakmış olduğu hükmü açıklar. Bunun yanı sıra kişi işlediği yeni suçtan da yargılanır ve cezalandırılır.
Denetim süresi içinde mahkeme hükmü açıklamışsa sanık tekrar bir suç işlemiş demektir. Mahkeme hükmü açıkladıktan sonra sanık açıklanan kararı istinaf etme hakkına sahiptir.